Hunc igitur terrorem animi tenebrasque
necessest
non radii solis neque lucida tela diei
discutiant, sed naturae species ratioque.
Principium cuius hinc nobis
exordia sumet,
nullam rem e nihilo gigni divinitus umquam.
quippe ita formido mortalis
continet omnis,
quod multa in terris fieri caeloque tuentur,
quorum operum causas nulla ratione videre
possunt ac
fieri divino numine rentur.
quas ob res ubi viderimus nil posse creari
de nihilo, tum
quod sequimur iam rectius inde
perspiciemus, et unde queat res quaeque creari
et quo quaeque modo fiant opera sine
divom.
Nam si de nihilo fierent, ex omnibus rebus
omne genus nasci posset, nil semine egeret.
e mare primum homines, e terra posset oriri
squamigerum genus et volucres erumpere caelo;
armenta atque aliae
pecudes, genus omne ferarum,
incerto partu culta ac deserta tenerent.
nec fructus idem arboribus constare solerent,
sed mutarentur, ferre omnes omnia possent.
quippe ubi non essent genitalia corpora cuique,
qui
posset mater rebus consistere certa?
at nunc seminibus quia certis quaeque creantur,
inde enascitur atque oras in luminis
exit,
materies ubi inest cuiusque et corpora prima;
atque hac re nequeunt ex omnibus
omnia gigni,
quod certis in rebus inest secreta facultas.
Praeterea cur vere rosam, frumenta calore,
vites autumno
fundi suadente videmus,
si non, certa suo quia tempore semina rerum
cum
confluxerunt, patefit quod cumque creatur,
dum tempestates adsunt et vivida tellus
tuto res teneras effert in luminis
oras?
quod si de nihilo fierent, subito exorerentur
incerto spatio atque alienis partibus
anni,
quippe ubi nulla forent primordia, quae genitali
concilio possent arceri tempore iniquo.
Nec porro augendis
rebus spatio foret usus
seminis ad coitum, si e nilo crescere possent;
nam fierent iuvenes
subito ex infantibus parvis
e terraque exorta repente arbusta salirent.
quorum nil fieri manifestum est, omnia
quando
paulatim crescunt, ut par est semine certo,
crescentesque genus servant; ut noscere possis
quicque sua de materia grandescere alique.
Huc accedit uti sine certis imbribus anni
laetificos nequeat fetus
submittere tellus
nec porro secreta cibo natura animantum
propagare genus possit vitamque tueri;
ut potius multis communia corpora rebus
multa putes esse, ut verbis elementa videmus,
quam sine
principiis ullam rem existere posse.
Denique cur homines tantos natura parare
non potuit, pedibus qui pontum per vada
possent
transire et magnos manibus divellere montis
multaque vivendo vitalia vincere saecla,
si
non, materies quia rebus reddita certast
gignundis, e qua constat quid possit oriri?
nil igitur fieri de nilo posse
fatendumst,
semine quando opus est rebus, quo quaeque creatae
aëris in teneras
possint proferrier auras.
Postremo quoniam incultis praestare videmus
culta loca et manibus melioris reddere
fetus,
esse videlicet in terris primordia rerum
quae nos fecundas vertentes vomere
glebas
terraique solum subigentes cimus ad ortus;
quod si nulla forent, nostro sine quaeque labore
sponte sua multo
fieri meliora videres.
- Latino
- De rerum natura
- Lucrezio
