Accidit haec fessis etiam fortuna Latinis,
quae totam luctu concussit funditus urbem.
regina ut tectis venientem prospicit hostem, 595
incessi muros, ignis ad
tecta volare,
nusquam acies contra Rutulas, nulla agmina Turni,
infelix pugnae iuvenem in certamine credit
exstinctum et subito mentem turbata dolore
se causam clamat crimenque caputque malorum, 600
multaque per maestum
demens effata furorem
purpureos moritura manu discindit amictus
et nodum informis leti trabe nectit ab alta.
quam
cladem miserae postquam accepere Latinae,
filia prima manu flavos Lavinia crinis 605
et roseas laniata genas, tum cetera
circum
turba furit, resonant late plangoribus aedes.
hinc totam infelix vulgatur fama per urbem:
demittunt mentes,
it scissa veste Latinus
coniugis attonitus fatis urbisque ruina, 610
canitiem immundo perfusam pulvere turpans.
[Multaque se incusat, qui non acceperit ante
Dardanium Aenean generumque adsciverit ultro]
Interea extremo bellator in
aequore Turnus
palantis sequitur paucos iam segnior atque 615
iam minus atque minus successu laetus equorum.
attulit
hunc illi caecis terroribus aura
commixtum clamorem, arrectasque impulit auris
confusae sonus urbis et inlaetabile
murmur.
‘ei mihi. quid tanto turbantur moenia luctu? 620
quisve ruit tantus diversa clamor ab urbe?’
sic ait,
adductisque amens subsistit habenis.
atque huic, in faciem soror ut conversa Metisci
aurigae currumque et equos et lora
regebat,
talibus occurrit dictis: ‘hac, Turne, sequamur 625
Troiugenas, qua prima viam victoria pandit;
sunt
alii qui tecta manu defendere possint.
ingruit Aeneas Italis et proelia miscet,
et nos saeva manu mittamus funera
Teucris.
nec numero inferior pugnae neque honore recedes.’ 630
Turnus ad haec:
‘o soror, et dudum agnovi, cum
prima per artem
foedera turbasti teque haec in bella dedisti,
et nunc nequiquam fallis dea. sed quis Olympo
demissam tantos voluit te ferre labores? 635
an fratris miseri letum ut crudele videres?
nam quid ago? aut quae iam
spondet Fortuna salutem?
vidi oculos ante ipse meos me voce vocantem
Murranum, quo non superat mihi carior alter,
oppetere ingentem atque ingenti vulnere victum. 640
occidit infelix ne nostrum dedecus Ufens
aspiceret; Teucri
potiuntur corpore et armis.
exscindine domos (id rebus defuit unum )
perpetiar, dextra nec Drancis dicta refellam?
terga dabo et Turnum fugientem haec terra videbit? 645
usque adeone mori miserum est? vos o mihi, Manes,
este boni,
quoniam superis aversa voluntas.
sancta ad vos anima atque istius inscia culpae
descendam magnorum haud umquam indignus
avorum.’
- Latino
- Eneide
- Virgilio
