Post, ubi confecti cursus et dona peregit,
‘nunc, si cui virtus animusque in pectore praesens,
adsit et evinctis attollat bracchia palmis’:
sic ait, et geminum pugnae proponit honorem,
victori velatum auro
vittisque iuvencum,
ensem atque insignem galeam solacia victo.
nec mora; continuo vastis cum viribus effert
ora Dares magnoque virum se murmure tollit,
solus qui Paridem solitus contendere contra,
idemque ad tumulum quo
maximus occubat Hector
victorem Buten immani corpore, qui se
Bebrycia veniens Amyci de gente ferebat,
perculit et
fulva moribundum extendit harena.
talis prima Dares caput altum in proelia tollit,
ostenditque umeros latos alternaque
iactat
bracchia protendens et verberat ictibus auras.
quaeritur huic alius; nec quisquam ex agmine tanto
audet
adire virum manibusque inducere caestus.
ergo alacris cunctosque putans excedere palma
Aeneae stetit ante pedes, nec
plura moratus
tum laeva taurum cornu tenet atque ita fatur:
‘nate dea, si nemo audet se credere pugnae,
quae
finis standi? quo me decet usque teneri?
ducere dona iube.’ cuncti simul ore fremebant
Dardanidae reddique viro
promissa iubebant.
Hic gravis Entellum dictis castigat Acestes,
proximus ut viridante toro consederat herbae:
‘Entelle, heroum quondam fortissime frustra,
tantane tam patiens nullo certamine tolli
dona sines? ubi nunc
nobis deus ille, magister
nequiquam memoratus, Eryx? ubi fama per omnem
Trinacriam et spolia illa tuis pendentia
tectis?’
ille sub haec: ‘non laudis amor nec gloria cessit
pulsa metu; sed enim gelidus tardante senecta
sanguis hebet, frigentque effetae in corpore vires.
si mihi quae quondam fuerat quaque improbus iste
exsultat
fidens, si nunc foret illa iuventas,
haud equidem pretio inductus pulchroque iuvenco
venissem, nec dona moror.’ sic
deinde locutus
in medium geminos immani pondere caestus
proiecit, quibus acer Eryx in proelia suetus
ferre manum
duroque intendere bracchia tergo.
obstipuere animi: tantorum ingentia septem
terga boum plumbo insuto ferroque
rigebant.
ante omnis stupet ipse Dares longeque recusat,
magnanimusque Anchisiades et pondus et ipsa
huc illuc
vinclorum immensa volumina versat.
tum senior talis referebat pectore voces:
‘quid, si quis caestus ipsius et
Herculis arma
vidisset tristemque hoc ipso in litore pugnam?
haec germanus Eryx quondam tuus arma gerebat
sanguine
cernis adhuc sparsoque infecta cerebro,
his magnum Alciden contra stetit, his ego suetus,
dum melior viris sanguis
dabat, aemula necdum
temporibus geminis canebat sparsa senectus.
sed si nostra Dares haec Troius arma recusat
idque
pio sedet Aeneae, probat auctor Acestes,
aequemus pugnas. Erycis tibi terga remitto
solve metus, et tu Troianos exue
caestus.’
haec fatus duplicem ex umeris reiecit amictum
et magnos membrorum artus, magna ossa lacertosque
exuit atque ingens media consistit harena.
tum satus Anchisa caestus pater extulit aequos
et paribus palmas
amborum innexuit armis.
constitit in digitos extemplo arrectus uterque
bracchiaque ad superas interritus extulit auras.
abduxere retro longe capita ardua ab ictu
immiscentque manus manibus pugnamque lacessunt,
ille pedum melior motu
fretusque iuventa,
hic membris et mole valens; sed tarda trementi
genua labant, vastos quatit aeger anhelitus artus.
multa viri nequiquam inter se vulnera iactant,
multa cavo lateri ingeminant et pectore vastos
dant sonitus,
erratque auris et tempora circum
crebra manus, duro crepitant sub vulnere malae.
stat gravis Entellus nisuque immotus
eodem
corpore tela modo atque oculis vigilantibus exit.
ille, velut celsam oppugnat qui molibus urbem
aut montana
sedet circum castella sub armis,
nunc hos, nunc illos aditus, omnemque pererrat
arte locum et variis adsultibus
inritus urget.
ostendit dextram insurgens Entellus et alte
extulit, ille ictum venientem a vertice velox
praevidit celerique elapsus corpore cessit;
Entellus viris in ventum effudit et ultro
ipse gravis graviterque ad
terram pondere vasto
concidit, ut quondam cava concidit aut Erymantho
aut Ida in magna radicibus eruta pinus.
consurgunt studiis Teucri et Trinacria pubes;
it clamor caelo primusque accurrit Acestes
aequaevumque ab humo
miserans attollit amicum.
at non tardatus casu neque territus heros
acrior ad pugnam redit ac vim suscitat ira;
tum
pudor incendit viris et conscia virtus,
praecipitemque Daren ardens agit aequore toto
nunc dextra ingeminans ictus,
nunc ille sinistra.
nec mora nec requies: quam multa grandine nimbi
culminibus crepitant, sic densis ictibus heros
creber utraque manu pulsat versatque Dareta.
Tum pater Aeneas procedere longius iras
et saevire animis Entellum
haud passus acerbis,
sed finem imposuit pugnae fessumque Dareta
eripuit mulcens dictis ac talia fatur:
‘infelix,
quae tanta animum dementia cepit?
non viris alias conversaque numina sentis?
cede deo.’ dixitque et proelia voce
diremit.
ast illum fidi aequales genua aegra trahentem
iactantemque utroque caput crassumque cruorem
ore eiectantem
mixtosque in sanguine dentes
ducunt ad navis; galeamque ensemque vocati
accipiunt, palmam Entello taurumque
relinquunt.
hic victor superans animis tauroque superbus
‘nate dea, vosque haec’ inquit ‘cognoscite, Teucri,
et mihi quae fuerint iuvenali in corpore vires
et qua servetis revocatum a morte Dareta.’
dixit, et adversi
contra stetit ora iuvenci
qui donum astabat pugnae, durosque reducta
libravit dextra media inter cornua caestus
arduus, effractoque inlisit in ossa cerebro:
sternitur exanimisque tremens procumbit humi bos.
ille super talis
effundit pectore voces:
‘hanc tibi, Eryx, meliorem animam pro morte Daretis
persolvo; hic victor caestus artemque
repono.’
- Latino
- Eneide
- Virgilio
